Dit is een gastcolumn van Heidi
En dan is daar de dag waar ik met vrees op gewacht heb. Na jaren geen contact te hebben gehad met jou, in naam mijn vader, word ik gebeld. Je dementeert. Ik moet gaan nadenken over bewindvoering, over wat er moet gaan gebeuren. Ik heb altijd zo gehoopt dat me dit scenario bespaart zou blijven. Dat je op een dag gewoon niet meer wakker zou worden. Vaak schaam ik me voor deze gedachte, durf ik hem niet bij iedereen uit te spreken, maar laat deze hel alsjeblieft stoppen. Beter voor jou en voor iedereen om je heen.
Ik hield me tijdens het telefoongesprek groot, hum hier en daar, en luister. Dit gesprek zou ik zakelijk en afstandelijk voeren, had ik met mijzelf afgesproken. De tijd dat ik me door jou liet raken heb ik ver achter me gelaten. Ik hield het een minuut of tien vol. Maar hoe verder het gesprek ging hoe meer de beelden van het afscheid van ma zich aan me opdrongen. Een narcist verlaten doe je niet. Dat komt je duur te staan. De ontkenning van jou toen ma ging dementeren, was zo schrijnend en verdrietig. Na een levenslange opoffering was haar zelfs geen vredig einde gegund. De woedeaanvallen die je op haar botvierde als ze weer eens iets niet wist of wanen had, waren afschrikwekkend. Of ze wel wist wat ze jou aandeed. Het beeld van haar op haar knieën om jou om vergeving te vragen, vullen me weer met walging.
De ontkenning die er in resulteerde dat ma voor jou bleef zorgen, in plaats van andersom, ook de bewuste ochtend dat ze zich ernstig bezeerde in de keuken, is misdadig te noemen. De eieren die ze voor je klaar wilde maken, zijn nooit gekookt. De rest is geschiedenis.
En nu, nu word je zelf gegrepen door deze ziekte. Wat ga ik doen? Wat kan ik doen? Wat wil ik doen? Het liefst met mijn kop diep het zand in. Mij niet bellen. Maar dat is duidelijk niet gelukt.
Of is er een kans dat ik de band met jou, de man die ons emotioneel mishandelde, bevredigend af kan ronden? Kan ik er boven gaan staan? En wat heb ik nodig om dat te kunnen? Wil ik dat? De boosheid, de frustratie, het verdriet en de machteloosheid is groot. Maar ook heb ik een leven gevonden ondanks jou, ondanks mijn geschiedenis. Heb ik een manier gevonden er mee om te gaan en om te zetten in iets positiefs. Jongeren zien, op weg helpen, het verschil maken.
Pa, je bent en was een ongelooflijke klootzak. Je hebt mijn moeder haar leven lang misbruikt tot haar laatste adem. Dat kan ik je nooit vergeven. Dat wil ik je ook niet vergeven. Zij wist het voor zichzelf te verkopen. Ze hield op haar manier van je. Maar hoeveel moest zij daarvoor inleveren? Deze lieve creatieve pedagogisch sterke vrouw, moest haar kwaliteiten inleveren om jou te dienen. Het verdriet en de pijn is te diep om je vrij te pleiten. Je hebt mij klein proberen te houden, gemanipuleerd en mijn vleugels proberen te kortwieken. Het is je niet gelukt met niet zelden een narcistische woedeaanval tot gevolg of wekenlang stilzwijgen.
Maar toch zit je in mij. Ik ben wie ik ben ook door jou, of ik nou wil of niet. En het heeft lang geduurd maar ik ben inmiddels redelijk gelukkig met mijzelf. Ik heb een goed, vrij en onafhankelijk leven. Creativiteit is hierin een grote vreugde. Dat heb je ondanks je vele pogingen niet kapot weten te krijgen. Ik vind het soms lastig om in de spiegel de bevestiging te zien een dochter van je te zijn, dat ik deels jouw genen heb en jouw achternaam met me meezeul. Daarom, gun ik mijzelf een goed afscheid. Niet voor jou maar voor mijzelf. Nog geen idee hoe ik dat ga doen. Ik ga het stap voor stap bekijken. Ik wil dit goed doen om niet nog meer last van je te krijgen, al helemaal niet na je dood.
Het telefoontje drukte me in ieder geval op het feit dat het verdriet, geen liefdevolle vader te hebben en daarom ook geen liefdevol afscheid, heel diep zit. Al mijn hele leven ben ik door jou in een rol gemanipuleerd die mij niet past. Ook niet die van de harde, afstandelijke dochter die haar vader aan zijn lot overlaat. Maar je laat me geen keus. Of krijg ik die stiekem nu toch? Verdwijnt die nare man en tovert de dementie een zachte kant in je naar boven waardoor ik gewoon kan zijn wie ik ben? Zorgzaam, liefdevol, duidelijk en oprecht zodat ik op een manier afscheid kan nemen die bij mij past. En nee, ik zal niet ineens van je gaan houden, dat zou masochistisch zijn. Maar laat mij het boek sluiten waarvan niemand een deel 2 verlangt.
Ruim vijftig paar ogen kijken mij verwachtingsvol aan. Het is de week van de kindermishandeling en ik geef vanmiddag live een gastcollege als ervaringsdeskundige over de impact van psychische en emotionele mishandeling door destructieve ouders. Studenten pedagogiek, verpleegkunde, pabo, jeugdzorg en fysiotherapie willen graag weten hoe ik dit heb ervaren en hoe zij dit kunnen herkennen in kinderen waarmee zij later als hulpverlener gaan werken.